ซูเปอร์แอปและแวดวงการตลาดบนมือถือที่เปลี่ยนแปลงไป

นับตั้งแต่ที่มีการคิดค้นเว็บบนมือถือขึ้นมา ผู้คนมักพัฒนาแอปให้มีวัตถุประสงค์การใช้งานเพียงอย่างเดียวมาโดยตลอด โดยในฝั่งตะวันตกนั้น เรายังคงนิยมใช้แอปที่มุ่งเน้นเพียงสิ่งเดียวเป็นส่วนใหญ่อยู่ เราใช้แอปด้านการชำระเงินเพื่อโอนเงิน ใช้แอปด้านความบันเทิงเพื่อรับเนื้อหาต่างๆ และใช้แอปด้านสภาพอากาศเพื่อตรวจสอบอุณหภูมิ แต่ซูเปอร์แอปก็ได้เติบโตขึ้นในภูมิภาคอื่นๆ ของโลก และเริ่มเป็นที่นิยมในฝั่งตะวันตกอีกด้วย ไม่ว่าเราจะตระหนักถึงความเปลี่ยนแปลงนี้หรือไม่ก็ตาม

ซูเปอร์แอปคืออะไร

ซูเปอร์แอปแตกต่างจากแอปที่มีวัตถุประสงค์การใช้งานเพียงอย่างเดียว (ซึ่งเป็นที่นิยมอย่างมากในตลาดตลอดช่วงสิบปีที่ผ่านมา) ตรงที่ซูเปอร์แอปจะครอบคลุมการใช้งานหลากหลายด้าน และทำให้เกิดแอป “ร้านค้าครบวงจร” ซึ่งยูสเซอร์สามารถใช้ทำสิ่งต่างๆ ได้มากมาย กล่าวง่ายๆ ก็คือ ซูเปอร์แอปเป็นการผสานรวมบริการหลากหลายอย่างเข้าไว้ด้วยกันในแอปเดียว

รูปแบบนี้เป็นที่นิยมอย่างมากในฝั่งเอเชีย ซึ่งแอปต่างๆ เช่น WeChat จะให้บริการที่หลากหลายแก่ยูสเซอร์ ซูเปอร์แอปยอดนิยมในฝั่งเอเชียหลากหลายแอปนั้นเริ่มต้นโดยมีวัตถุประสงค์การใช้งานเพียงอย่างเดียวเพื่อให้เป็นที่สนใจและมีการนำไปใช้ในวงกว้าง จากนั้นจึงขยายให้ครอบคลุมกิจกรรมต่างๆ ในแต่ละวันในที่เดียวในระหว่างกระบวนการสร้างซูเปอร์แอปซึ่งช่วยให้ยูสเซอร์ทำงานได้หลากหลายอย่างโดยไม่ต้องเปลี่ยนแอปไปมา

ซูเปอร์แอปมีลักษณะการทำงานอย่างไร

เมื่อพูดถึงซูเปอร์แอป เราคงปฏิเสธไม่ได้ว่า WeChat เป็นซูเปอร์แอปที่ได้รับความนิยมอย่างยิ่ง แอปนี้เริ่มต้นจากการเป็นแอปรับส่งข้อความที่คล้ายๆ กับ WhatsApp จากนั้น WeChat ก็ถูกพัฒนาให้เป็นแพลตฟอร์มแบบครบครันที่รองรับการติดต่อทางโซเชียลเน็ตเวิร์ก การเรียกรถ การส่งอาหาร การจองร้านอาหาร การชำระเงิน และการเล่นเกม ส่งผลให้แอปนี้กลายเป็นซูเปอร์แอปที่นักพัฒนาควรดูเป็นตัวอย่าง

นอกจากนี้ WeChat ยังมีฐานผู้ใช้หลากหลายกลุ่มอีกด้วย โดยให้บริการแก่ยูสเซอร์ทุกคน ตั้งแต่นักธุรกิจที่มองหาช่องทางสร้างโอกาสในการขาย วัยรุ่นที่ติดต่อกับเพื่อนๆ ไปจนถึงเจ้าของร้านอาหารที่ใช้แพลตฟอร์มนี้เพื่อประมวลผลการชำระเงินแบบดิจิทัลและรวบรวมรีวิว

WeChat, Alipay และ Paytm ต่างมีความครบครันถึงระดับที่บุคคลที่สามสามารถมอบ Mini-Program ต่างๆ (“แอปเพล็ต”) ภายในแอปดังกล่าวได้ แบรนด์ต่างๆ เช่น L'Oréal หรือ Nike ได้สร้าง Mini-Program ขึ้นมาเพื่อทำการตลาดให้กับผลิตภัณฑ์ของตนต่อฐานผู้ใช้จำนวนมากของซูเปอร์แอปโดยตรง นอกจากนี้ บริษัทเกมก็ได้เริ่มเผยแพร่ผลิตภัณฑ์ของตนในรูปแบบที่มีขนาดเล็กลง ส่วนในประเทศจีน ร้านค้าในท้องถิ่นก็มักใช้ Mini-Program

จุดขายที่ไม่เหมือนใครของซูเปอร์แอปที่รวมฟังก์ชันมากมายไว้ที่ศูนย์กลางคือคุณสามารถทำงานหรือดำเนินการหลายอย่างได้ภายในที่เดียว คุณไม่จำเป็นต้องสลับไปมาระหว่างโปรแกรมหรือผู้ให้บริการเพื่อทำสิ่งต่างๆ ให้เสร็จสิ้น นอกจากนี้ยังหมายถึงการลงทะเบียนที่น้อยลง สถานการณ์ที่ต้องให้รายละเอียดการชำระเงินที่น้อยลง และการลดความสะดุดโดยรวม หากคุณต้องการตัดผม คุณสามารถค้นหาช่างทำผม จองเวลา และชำระเงินทั้งหมดในแอปเดียวกันได้ เช่นเดียวกันกับการหาช่างประปาไปจนถึงครูสอนโยคะ ช่างตัดเสื้อไปจนถึงอาจารย์ และอื่นๆ อีกมากมาย

การดำเนินการภายในขอบเขตของซูเปอร์แอปจะช่วยให้ธุรกิจขนาดเล็กลดความเสี่ยง (และการลงทุนที่จำเป็น) หากต้องการมอบบริการบนมือถือ การเปิดตัวผลิตภัณฑ์ใหม่ก็มีความเสี่ยงน้อยกว่าสำหรับบริษัทขนาดใหญ่ที่มีฐานยูสเซอร์ที่มั่นคง ทำให้ซูเปอร์แอปเติบโตได้ง่าย

ซูเปอร์แอปยอดนิยมในตลาดมีแอปใดบ้าง

นอกเหนือจาก WeChat, Alipay และ Paytm ที่เราได้กล่าวไปแล้ว ยังมีซูเปอร์แอปที่โดดเด่นอีกมากมายในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ Gojek และ Grab ที่เคยเป็นแอปเรียกรถได้พัฒนาขึ้นเพื่อให้บริการแบบครบครัน ซึ่งช่วยให้คุณสามารถจัดการได้ทุกอย่าง ตั้งแต่การทำความสะอาดบ้าน การส่งอาหาร ไปจนถึงการประกันภัย โดยในเวียดนาม ซูเปอร์แอปอย่าง Zalo ก็สามารถใช้เพื่อยื่นขอวีซ่าและเอกสารทางการอื่นๆ ได้ ทั้งนี้ แม้ว่าจริงๆ แล้ว Line (ญี่ปุ่น) และ KakaoTalk (เกาหลี) จะทำงานในรูปแบบการเชื่อมโยงถึงกัน แต่เราก็สามารถมองว่าแอปเหล่านี้เป็นซูเปอร์แอปได้เช่นกัน ซูเปอร์แอปทั้งหมดเหล่านี้มีการวางตำแหน่งไว้เป็นอย่างดี กล่าวคือ WeChat และ Alipay มียูสเซอร์เกินหนึ่งพันล้านราย ส่วน Zalo ก็มียูสเซอร์เกิน 100 ล้านรายแล้ว Grab, Gojek และ Paytm ได้รับเงินทุนไปกว่า 9 พันล้าน, 4 พันล้าน และ 3 พันล้านดอลลาร์สหรัฐตามลำดับ ซึ่งแสดงให้เห็นถึงศักยภาพของตลาดที่เป็นไปในทิศทางที่ดี

ซูเปอร์แอปเป็นปรากฏการณ์ในฝั่งเอเชียหรือไม่

Google, Facebook และ Amazon เป็นที่นิยมน้อยลงสำหรับฝั่งเอเชีย และไม่มีบทบาทเลยในประเทศจีน ซึ่งหมายความว่า ไม่ว่าจะเป็นอดีตหรือปัจจุบัน นักพัฒนาซูเปอร์แอปก็อยู่ในจุดที่พร้อมมากขึ้นในการก้าวขึ้นเป็นผู้นำตลาด นอกจากนี้ ตลาดเอเชียมักมุ่งเน้นการใช้งานบนมือถือเป็นอันดับแรก ทำให้ซูเปอร์แอปแทบไม่ต้องแข่งขันกับแอปพลิเคชันบนเดสก์ท็อปที่มีอยู่ ในกัมพูชาและเวียดนาม ซึ่งยังขาดโครงสร้างพื้นฐานด้านการธนาคาร ผู้ใช้จำนวนมากก็ได้หันมาใช้การชำระเงินผ่านมือถือโดยตรงแทนการใช้เงินสด ซูเปอร์แอปได้ส่งผลให้เศรษฐกิจนอกระบบ (Informal Economy) ที่มีอยู่ในตลาดเหล่านี้ต้องปรับตัวรับการเปลี่ยนแปลง โดยช่วยให้ร้านค้าตามหัวมุม ร้านอาหารริมทาง และจักรยานรับจ้างสามารถปรับเปลี่ยนเข้าสู่ระบบดิจิทัลได้

ในตอนนี้ นักลงทุนต่างมองไปที่ตลาดในแอฟริกา โดยมุ่งที่จะพัฒนาแอปพลิเคชันด้านการชำระเงินและการเรียกรถ เพื่อสร้างโครงสร้างพื้นฐานและฐานยูสเซอร์เพื่อนำไปใช้สร้างซูเปอร์แอปใหม่ๆ ต่อไป โดยตัวอย่างต่างๆ ได้แก่ Opay/ORide และ Quickteller ในไนจีเรีย, SafeBoda และ Tingg ในเคนยา รวมถึงแอป Ayoba ซึ่ง MTN เป็นผู้นำในการพัฒนาในแอฟริกาใต้

ในฝั่งลาตินอเมริกา Rappi ซึ่งเริ่มต้นจากการให้บริการขนส่งก็เข้าใกล้การเป็นซูเปอร์แอปแล้ว

แนวคิดเรื่องซูเปอร์แอปได้รับการวางตำแหน่งเช่นไรในฝั่งตะวันตก

ผู้เล่นในตลาดดิจิทัลที่มีชื่อเสียงในตะวันตกกำลังใช้กลยุทธ์ที่ถือได้ว่าเป็นเวอร์ชันหนึ่งของแนวคิดแบบซูเปอร์แอป Uber ได้แสดงถึงความทะเยอทะยานอย่างตรงไปตรงมาโดยเสมอในการขึ้นเป็นซูเปอร์แอป ซึ่งตอกย้ำโดยการเข้าซื้อ Careem ซึ่งเป็นบริษัทที่มุ่งมั่นที่จะเป็นซูเปอร์แอปของตะวันออกกลาง Airbnb ก็แสดงความสนใจที่จะดำเนินการไปในเส้นทางที่คล้ายคลึงกันนี้ด้วย การพัฒนาแอปพลิเคชันเหล่านี้ยังเป็นเรื่องที่น่าสนใจในแง่ของประวัติศาสตร์อีกด้วย ซึ่งการทำเช่นนี้นับเป็นหนึ่งในเรื่องแรกๆ ของเศรษฐกิจด้านดิจิทัลที่ฝั่งตะวันตกทำตามฝั่งตะวันออก

Amazon เป็นซูเปอร์แอปหรือไม่

Amazon เองก็กำลังจะกลายเป็นซูเปอร์แอป สมาชิก Amazon Prime มีแนวโน้มว่าจะใช้แอปนี้เพื่อซื้อสินค้า ดูภาพยนตร์และรายการโทรทัศน์ ฟังเพลง และอ่าน e-book อยู่แล้ว อย่างไรก็ตาม Amazon ยังคงมุ่งเน้นไปที่เนื้อหาด้านอีคอมเมิร์ซเป็นส่วนใหญ่ และยังไม่ได้แยกออกไปให้บริการในด้านอื่นๆ เช่น การแชร์รถหรือการโอนชำระเงิน

Facebook และ Instagram เป็นซูเปอร์แอปหรือไม่

Mark Zuckerberg ได้กล่าวว่า เขาต้องการให้ Facebook, Instagram และ WhatsApp ทำหน้าที่เป็นแพลตฟอร์มที่เชื่อมโยงถึงกันเพื่อให้บริการแบบส่วนตัว ในอินเดีย Facebook ยังได้ร่วมทีมกับ Reliance Industries Limited อีกด้วย เพื่อปรับใช้เครื่องมือต่างๆ ในการชำระเงินของ Reliance Industries Limited ใน WhatsApp และจากการที่ Mark Zuckerberg ได้รีแบรนด์เป็น Meta และนำแนวคิดเกี่ยวกับเมตาเวิร์สเข้ามาใช้ จึงเป็นที่เห็นได้ชัดว่าบริษัทนี้กำลังขับเคลื่อนเข้าใกล้การเป็นซูเปอร์แอป

ซูเปอร์แอปด้านการเงินคืออะไร

ซูเปอร์แอปด้านการเงินจะมุ่งเน้นที่การผสานรวมบริการและผลิตภัณฑ์ด้านการเงินหลายๆ อย่างเข้าด้วยกันไว้ในที่เดียว แต่จะไม่ครอบคลุมการใช้งานด้านอื่นๆ ตัวอย่างเช่น ในไตรมาสที่ 1 ของปี 2021 ทาง Paypal ได้ประกาศถึงแผนในการควบรวมแอปมือถืออย่าง Venmo และ PayPal เข้าด้วยกัน ในที่เดียวเป็นซูเปอร์แอป สถาบันทางการเงินอื่นๆ อาจเปิดให้บริการโอนเงินแบบง่าย การยื่นขอกู้ยืม และฟังก์ชันกระเป๋าเงินอิเล็กทรอนิกส์แบบรวมทั้งหมดไว้ในที่เดียว

วิธีทำให้ซูเปอร์แอปประสบความสำเร็จ

จุดขายหลักของซูเปอร์แอปคือความสะดวกสบาย นักพัฒนาจะต้องคำนึงถึงเคล็ดลับข้อนี้อยู่เสมอเพื่อให้มั่นใจว่าแอปของตนจะง่ายต่อการใช้งาน

1. การช็อปปิ้งแบบครบวงจร: ความสำเร็จส่วนมากของซูเปอร์แอปเกิดขึ้นจากสิ่งต่างๆ ที่แอปนั้นมอบให้แก่ยูสเซอร์ ให้ตรวจสอบให้แน่ใจว่าคุณได้มอบผลิตภัณฑ์และบริการต่างๆ ครบถ้วนตามที่ลูกค้าคาดหวังไว้ เพื่อให้ลูกค้าเกิดความภักดีและมีส่วนร่วม
2. ทำให้การผสานรวมเป็นเรื่องง่าย: การอนุญาตให้ผู้ให้บริการอิสระต่างๆ สามารถผสานรวมกับผลิตภัณฑ์ของคุณได้ผ่านมินิแอป (Mini-App) ไม่เพียงแต่ลดค่าใช้จ่ายในการพัฒนา แต่ยังช่วยให้ได้ลูกค้ารายใหม่ๆ อีกด้วย
3. ทำให้การเริ่มต้นใช้งาน เป็นเรื่องง่าย: การใช้งานได้ง่ายคือหัวใจสำคัญที่ทำให้ซูเปอร์แอปประสบความสำเร็จ ดังนั้น อย่าลืมทำให้การลงชื่อเข้าใช้ การกรอกรายละเอียดการชำระเงิน และการเริ่มต้นใช้งานเป็นเรื่องง่ายสำหรับยูสเซอร์

ซูเปอร์แอปมีความหมายอย่างไรสำหรับ Adjust

ซูเปอร์แอปมีศักยภาพในการพลิกโฉมแวดวงการตลาดบนมือถือได้ ในแง่หนึ่งนั้น ซูเปอร์แอปส่งผลให้แอปพลิเคชันที่มีวัตถุประสงค์การใช้งานเพียงอย่างเดียวแข่งขันได้น้อยลง แต่จุดนี้ก็มีข้อเสีย นั่นคือ ธุรกิจที่มั่นคงแล้วและแอปที่มีวัตถุประสงค์การใช้งานเพียงอย่างเดียวอาจสูญเสียฐานยูสเซอร์ได้ อย่างไรก็ตาม ซูเปอร์แอปช่วยให้บริษัทขนาดเล็กมีโอกาสเข้าสู่ตลาดบนมือถือได้ผ่านทาง Mini-Program หรือแอปเพล็ตต่างๆ ที่พัฒนาได้ง่ายขึ้นมาก อีกทั้งการจัดทำก็มีความคุ้มค่ามากขึ้น

บริษัทเกมต่างๆ ได้เริ่มเผยแพร่เกมของตนในเวอร์ชันลิมิเต็ดในรูปแบบ Mini-Program ในซูเปอร์แอปแล้ว โดยหลักๆ แล้ว การทำเช่นนี้คือกระบวนการในการหาผู้ใช้รายใหม่ ซึ่งผู้ใช้ Mini-Program จะกลายเป็นผู้ใช้แอปอย่างเต็มรูปแบบในท้ายที่สุด

นอกจากนี้ ซูเปอร์แอปยังเปลี่ยนลักษณะของการหายูสเซอร์ใหม่ในวงกว้างยิ่งขึ้นอีกด้วย สำหรับหลายๆ บริษัท Conversion แรกจะไม่ใช่การติดตั้งแอปอีกต่อไป แต่ยูสเซอร์จะเริ่มใช้แอปพลิเคชันของตนเอง เนื่องจากมีอยู่ในซูเปอร์แอปในรูปแบบ Mini-Program หรือแอปเพล็ตอยู่แล้ว ในบริบทเช่นนี้ การลงทะเบียนจะกลายเป็นเรื่องล้าหลังอีกด้วย เนื่องจากมีการระบุยูสเซอร์ไว้แล้ว นอกจากนี้ยังจำเป็นต้องมีการกำหนด Churn ใหม่ด้วย เนื่องจากซูเปอร์แอปจะไม่มีการถอนการติดตั้ง

นอกจากนี้ เรายังคงต้องดูกันต่อไปว่าซูเปอร์แอปจะมอบพื้นที่โฆษณาได้มากน้อยเพียงใด WeChat และ Alipay ช่วยให้ผู้ลงโฆษณาสร้างโปรไฟล์ได้ แต่ผลิตภัณฑ์ที่วางตลาดจะลงขายเฉพาะในซูเปอร์แอปเท่านั้น ไม่ใช่ผ่านแอปพลิเคชันภายนอก

ไม่ว่าคุณจะมองอย่างไร ซูเปอร์แอปก็เป็นสิ่งที่มีอิทธิพลทั้งในระดับธุรกิจและบนพื้นฐานแนวคิด ตลาดบนมือถือทั้งหมดจะได้รับการเปลี่ยนโฉมหน้าหากตลาดฝั่งตะวันตกจะมุ่งหน้ามาตามเส้นทางนี้เช่นกัน หรือแม้กระทั่งจะก้าวไปสู่โมเดลแอปแบบรวมศูนย์ที่ลดการติดขัดลง